Κάθε χρόνο στις 30 Ιανουαρίου γιορτάζουμε τους «τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητος» που έλαμψαν στο στερέωμα της Αγίας του Χριστού Εκκλησίας μας, Βασίλειο τον Μέγα, τον Θεολόγο Γρηγόριο και τον κλεινό Ιωάννη.
Τους Τρεις αυτούς Ιεράρχες οι οποίοι καθιερώθηκαν ως προστάτες των ελληνικών γραμμάτων και της ελληνοχριστιανικής παιδείας.
Υπήρξαν πανάξιοι ποιμένες ? πρότυπα επιστημόνων και παιδαγωγών που συνδύασαν αρμονική γνώση και αρετή, θεωρία και πράξη.
Από το πλήθος των σοφών, φιλοσόφων, επιστημόνων, θεωρήθηκαν οι πιο κατάλληλοι για ν? αποτελούν πρότυπο παιδείας η οποία δεν έχει
σκοπό το γέμισμα του εγκεφάλου με γνώσεις αλλά τη δημιουργία προσωπικοτήτων.
Η προσφορά τους στην εκπαίδευση υπήρξε τεράστια. Θρηνούσαν για την απαιδευσία των κατοίκων της εποχής τους των περιοχών που έζησαν όπως λ. χ. ο Βασίλειος θρηνούσε για την έλλειψη σχολών, διδασκάλων στην Καππαδοκία. Διέθεταν μια ευρύτητα πνεύματος καθόσον πήραν ελεύθερη και ανοικτή παιδεία αφού φοίτησαν στις σχολές της Μ. Ασίας, Αιγύπτου και Αθηνών, τις κυριότερες εστίες του Ελληνισμού.
Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν οι κύριοι συντελεστές για να επικρατήσει στην ορθόδοξη Εκκλησία το φρόνημα της συνετής χρήσης όλων των καλών και ωφέλιμων στοιχείων της ελληνικής παιδείας και του ελληνικού πολιτισμού για τη διάδοση της Χριστιανικής πίστης.
Η φυσιογνωμία των τριών Ιεραρχών μετά την πάροδο των αιώνων παραμένει σημαντική, διότι διετύπωσαν με το λόγο και τα έργα το πλήθος παιδαγωγικών ιδεών, πολύτιμων πληροφοριών γύρω από τη σχολική πραγματικότητα, τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων. Επίσης πολλά χωρία των έργων τους, αποτελούν βασικά κοινά σημεία αναφοράς των εκπαιδευτικών από τότε μέχρι σήμερα. Το σημαντικό έργο τους φαίνεται από την επίδραση που άσκησε άμεσα και έμμεσα
στις άλλες χώρες της Ευρώπης το Μεσαίωνα.
Όμως και το έργο τους στην κοινωνία υπήρξε ανυπολόγιστης σημασίας. Οι τρεις Ιεράρχες ασχολήθηκαν με όλα τα φαινόμενα της κοινωνικής ζωής (όπως ιδιοκτησία, πλούτο, εξουσία, δουλεία, εργασία κ.τ.λ.) και έθεσαν τις δραστηριότητές τους κάτω από τις αρχές του Ευαγγελίου.
Ήταν κατεξοχήν κοινωνικοί άνθρωποι γιατί συναναστρέφονταν όλους τους ανθρώπους της κοινωνίας της εποχής τους.
Στο πρόσωπό τους βρήκαν την άριστη έκφρασή τους η θεωρία και η πράξη, ο συνδυασμός του καλού ποιμένα και του θεολόγου, του λειτουργού των μυστηρίων του Θεού και του συμπαραστάτη του ανθρώπινου πόνου.
Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν όχι μόνο για το λαό της εποχής τους, αλλά και για τους λαούς τους χριστιανικούς όλων των εποχών ψυχοσώστες, διότι έκαναν τη λατρεία κοινωνική με τις ευχές τους και έδωσαν τις προσευχές τους κατά της βασκανίας και των ακαθάρτων πνευμάτων. Μάλιστα οι Θείες Λειτουργίες του Μ. Βασιλείου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αγκαλιάζουν όλα τα στρώματα του λαού. Και ακόμα χάριν του λαού συντόμευσαν τη Θεία Λειτουργία.
Είναι ανάγκη να μιμηθούμε τους Τρεις Ιεράρχες στην αγάπη, το ζήλο, στην υπομονή τους για να συμμετάσχουμε μαζί με αυτούς στην απονομή των στεφάνων της δόξας. Χρειάζεται να στολισθούμε κι εμείς στη ζωή μας από την πίστη που έδειξαν οι άγιοι αυτοί άνδρες, από το απαράμιλλο θάρρος τους. Κατά τον άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό, ο καλύτερος εορτασμός της μνήμης των αγίων είναι η μίμησις των αγίων. Μία μίμηση με την έννοια της αυτοπροσφοράς. Θα μπορούσε όμως εδώ να πει κανείς: μα πώς είναι δυνατόν εμείς οι απλοί άνθρωποι να φτάσουμε στην υψηλή πνευματική ζωή αυτών των πατέρων;
Την απάντηση μας τη δίνει ο Γρηγόριος ο Θεολόγος: "Επειδή εμείς οι πιστοί είναι δύσκολο να μιμηθούμε τους αγίους στα μεγάλα και υψηλά, μπορούμε να τους μιμηθούμε τουλάχιστον στην ταπείνωση και τη μετάνοια". Με την ταπείνωση και τη μετάνοια χρειάζεται να οπλιζόμαστε στην καθημερινή μας ζωή.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να τους πλησιάσουμε όσο μπορούμε. Ας ανοίξουμε την καρδιά μας στα θεία τους διδάγματα. Ας γίνουμε κι εμείς άξιοι εργάτες του πνεύματος και άξια παιδιά της μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Γιώργος Παπαγεωργίου
