Τα χελιδονισματα είναι τραγούδια που έψαλαν τα παιδιά πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι με ένα ξύλινο χελιδόνι στολισμένο, ενώ έδιναν στη νοικοκυρά φύλλα κισσού.
Στη Θεσσαλία τα παιδιά τραγουδούσαν το παρακάτω χελιδόνισμα:

Ήρθε, ήρθε χελιδόνα,

ήρθε κι άλλη μεληδόνα.

Κάθησε και λάλησε 

και γλυκά κελάδησε:

«Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,
και Φλεβάρη φοβερέ,
κι αν φλογίσεις κι αν τσικνίσεις,
καλοκαίρι θα μυρίσεις.
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις,
πάλιν άνοιξη θ?ανθίσεις.
Θάλασσαν επέρασα και στεριάν δεν ξέχασα.
Κύματα κι αν έσχισα, έσπειρα, κονόμησα.
Έφυγα κι άφηκα σύκα και σταυρόν και θημωνίτσα.
Κι ήρθα τώρα, κι ήυρα φύτρα,
κι ηύρα χόρτα, σπαρτά, βλήτρα,
βλήτρα, βλήτρα, φύτρα, φύτρα.»

Μετά τα παιδιά απευθύνονται στη νοικοκυρά για να τους δώσει κάποιο «φίλεμα» (κέρασμα δηλαδή).

Συ, καλή νοικοκυρά, έμπα στο κελάρι σου,

φέρ αυγά περδικωτά και πουλιά σαρακοστά,

δώσε και μιαν ορνιθίτσα, φέρε και μια κουλουρίτσα.

Όρισεν ο δάσκαλος κι ο Θεός του τά ?δωκε,

Ν? αγοράσουμε οχτώ να πουλούμε δεκοχτώ,

να κερδαίνουμε τριάντα, διάφορα μεγάλα πάντα

και στο σπίτι και στη χώρα, μέσα δω πού ?ρθαμε τώρα

μέσα γεια, μέσα χαρά, στον αφέντη στην κυρά,

στα παιδιά και στους γονείς σ? όλους τους τους συγγενείς.

Μέσα Μάρτης έξω ψύλλοι,

Έξω εχθροί, σας τρων οι σκύλοι

Μέσα φίλοι, μέσα φτήνια και χαρές, χοροί, παιγνίδια

Και εφέτος και του χρόνου,

Και του χρόνου κι άλλα χίλια.

Παρατηρούμε ότι  είναι ένα τραγούδι αναγγελτικό, αλλά και μαγικο-ευετηρικό. Ακόμη παρατηρούμε ότι  πολλές λέξεις  επαναλαμβάνονται. Αυτό είναι κάτι σαν ξόρκι και το κάνουν για να προκαλέσουν τη βλάστηση.

 

 

Σε κάποια μέρη το τραγούδι αυτό είναι μικρό όπως στην Αγόριανη του Παρνασσού όπου τραγουδούν: Άφ?κα σύκα και σταφύλια

Και στ? αμπέλι θημωνίτσα

Κι ήρθα πίσω, κι ήυρα φύτρα,
φύτρα, φύτρα, φύτρα, φύτρα.»

Και εδώ επαναλαμβάνουν τη λέξη φύτρα, σαν ξόρκι για να προκαλέσουν τη βλάστηση.

 

Mε τον ερχομό των χελιδονιών λέγονταν ποιήματα όπως:

Χελιδόνι μου γοργό,
που ?ρθες απ' την έρημο,
τι καλά μας έφερες ;
Την υγεία και τη χαρά
και τα κόκκινα τ' αυγά.